αγάπες

Οι συνεστιάσεις των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων, που συντελούσαν στη διατροφή των φτωχών (σε αυτό οφείλουν και το όνομά τους). Εκτός από τα Ιεροσόλυμα, όπου είχαν συνδεθεί με την κοινοκτημοσύνη, ήταν εν χρήσει και στις χριστιανικές κοινότητες του Αποστόλου Παύλου. Ο θεσμός οφείλεται στον πρακτικό αυτό σκοπό, αλλά επίσης και στην επιθυμία των πρώτων χριστιανών να συνεχίσουν τον οικογενειακό βίο του Χριστού με τους μαθητές του, συντηρούμενοι από κοινό ταμείο. Κατά το παράδειγμα του Μυστικού Δείπνου οι α. συνδέθηκαν στην αρχή με τη Θεία Ευχαριστία, που δινόταν όταν τελείωναν. Φαίνεται όμως ότι η συμπεριφορά των χριστιανών στις α. δεν ήταν ανάλογη με την ευσεβή τους πρόθεση, γι’ αυτό o Απόστολος Παύλος τις καταδίκασε στην Α΄ προς Κορινθίους Επιστολή του (ια’ 20 εξ.). Αυτό ώθησε και στον διαχωρισμό της Θείας Ευχαριστίας από τις α. (150-200). Όταν καθιερώθηκε η αγαθοεργία στην εκκλησία, οι α. περιορίστηκαν σε εβδομαδιαίες συνεστιάσεις (Κυριακή απόγευμα) και σιγά-σιγά εξέλιπαν. Λείψανά τους είναι η σημερινή αρτοκλασία, που στον καιρό των α. αντικαθιστούσε τη Θεία Ευχαριστία, και, στις σλαβικές εκκλησίες, η ευλογία και η λήψη μέσα στην εκκλησία καρπών, άρτου και οίνου το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Το θέμα της σύνδεσης των α. με τη Θεία Ευχαριστία έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις, υποστηρίζεται δε εξίσου και η σχέση τους και η ανεξαρτησία τους. Τα νυχτερινά συμπόσια δεν ήταν α., αλλά ειδωλολατρικό έθιμο μεμονωμένων χριστιανών, που το καταπολέμησε η εκκλησία. Με την πάροδο του χρόνου, οι συνεστιάσεις αυτές δεν τηρούσαν τον αρχικό τους προορισμό αλλά οδηγούσαν σε καταχρήσεις. Το γεγονός αναφέρει και o Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός. Γι’ αυτό, η σύνοδος της Λαοδικείας (περ. 310) απαγόρευσε τις α., και το ίδιο έκαναν και η ΣΤ’ Οικουμενική και η σύνοδος της Καρθαγένης. Τοιχογραφία στις κατακόμβες της Αγίας Πρίσιλας στη Ρώμη, που απεικονίζει χριστιανικές αγάπες.